همایشی با عنوان «کرامت انسانی - اخوت ایمانی» به همّت هیأت اجرایی جماعت دعوت و اصلاح استان سیستان و بلوچستان به مدّت سه روز از ٢٩ اسفندماه ٩٦ لغایت ٢ فروردین‌ماه ٩٧ در مسجد رضوان ایرانشهر برگزار شد.
به گزارش اصلاح‌وب، در این همایش جمعی بالغ بر ٢٥٠ نفر از اعضا و هواداران جماعت و مدعوینی از شهرهای مختلف استان و هم‌چنین اصحاب رسانه از تهران و میهمانانی از استان فارس و هرمزگان شرکت داشتند.
همایش با پیامی تصویری از دکتر عبدالرحمن پیرانی، دبیرکل جماعت آغاز شد؛ دکتر پیرانی در این پیام اظهار داشت: «در هیچ مکتبی به‌مانند اسلام، انسان مورد تکریم قرار نگرفته است؛ خداوند او را در احسن تقویم خلق نموده است و آسمان‌ها و زمین را به تسخیر او در آورد و برای هدایت و رستگاریش پیامبران را مبعوث و کتاب‌های آسمانی را نازل کرد و به او عقل و اراده و قدرت انتخاب و یادگیری و آموختن عطا نمود و او را جانشین و خلیفه خود قرار داد و بزرگترین امانت و مأموریّت هستی را به او واگذار نمود تا در طول زندگی‌اش تلاش‌های خود را در راستای تحقّق سه اصل اساسی بندگی خدا، آبادانی زمین و برپایی عدل و داد معطوف دارد. »
وی افزود: «اسلام دین آزادی، زندگی، عبادت، کرامت، تزکیه نفس، کسب علم و دانش، اقامه قسط و عدل، تعاون بر نیکی و تقوا، تلاش برای توسعه شخصیّت و مشارکت در عمران و آبادانی زمین است. »
استاد پیرانی ادامه داد: «یکی از ثمرات ایمان، برادری و اخوت است. اصل و قاعده در روابط جماعت مؤمنان و آحاد جامعه باید بر اساس محبت، دوستی، احترام، وفاق و دگرپذیری، همکاری و هم‌افزایی باشد و اختلاف و تفرقه و کینه و دشمنی و تلاش برای حذف دیگران و به حاشیه راندن دیگران، استثنا و خلاف اصل و قاعده محسوب شود. »
وی بیان داشت: «فرمان زیبای «فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ» بر ضرورت اصلاح این ناهنجاری اجتماعی تأکید دارد. بر اساس تعالیم دین اسلام، برادری ایمانی فراتر از حدود نسب، جغرافیا، قومیت و زبان و بستری مناسب برای تعاون و هم‌افزایی و مشارکت اجتماعی و تحقّق اهداف والای دین است. شکل‌گیری و توسعه جامعه مدنی بدون تکافل حکیمانه و تعاون صمیمانه بین مسلمانان میسّر نخواهد شد.»
دبیرکل جماعت در پایان پیام خود، برای همه مردم ایرانشهر، استان و کشور آرزوی موفّقیّت، محبّت، وفاق، همدلی و توسعه و تعالی بیش از پیش نمود.»
عابد حسین بارکزهی، مسؤول هیأت اجرایی جماعت در استان هم ضمن خوشامدگویی به حاضران جلسه، حضور همه برادرانی را که از راه‌های دور و نزدیک به همایش آمده‌اند فرصتی جهت افزایش همگرایی و هم‌افزایی دانست.
شیخ سعدالدین صدیقی، قائم مقام دبیرکل جماعت به همراه جناب شیخ فرزان خاموشی، مسؤول هیأت اجرایی جماعت در استان فارس و دکتر محمود خوردو از اعضای معاونت علمای مرکزی جماعت، از مهمانان ویژه همایش کرامت انسانی - اخوت ایمانی بودند.
استاد صدیقی، قائم مقام دبیرکل جماعت در بحثی تحت عنوان اهتمام به امر تربیت، اظهار داشت: «در تربیت باید معرفت تبدیل به سلوک شود. اولین آیات نازل شده بر پیامبر خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– در مورد علم بود اما مجرّد آمدن علم و بیّنه باعث تزکیه نمی‌شود. باید علم تبدیل به سلوک شود. با گسترش اسلام در فتوحات که مردم گروه گروه وارد دین می‌شدند، درصد مخاطبان از تعداد مربّیان بیشتر شد و احتمال خطا افزایش یافت. در ثانی انسان همواره انسان است.»
وی ادامه داد: «عقب‌ماندگی امّت اسلامی از تمدّن دنیا در ابعاد مختلف ما را به راهکارهای متعدّدی راهنمایی می‌کند، اما ما در جماعت بر این نظر هستیم که تحوّل درونی باید رخ دهد. تغییر درونی باعث تغییر امّت خواهد شد. بخش تربیتی جماعت در این راستا فعالیت می‌کند. از این رو جماعت کار فرهنگی می‌کند.»
صدیقی افزود: «ابوبکر صدیق -رضی‌الله عنه- نمونه کسی بود که درونش چنان با ایمان تغییر کرده بود که در هر حالی پیامبر خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– را تصدیق می‌کرد. پیامبر خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– می‌فرمود ابتدای این امّت با زهد و یقین اصلاح شد اما در انتها با بخل و آرزوها هلاک می‌شود.»
وی افزود: «دو صفت صبر و یقین برای رسیدن به امامت متّقین ضروری است. دو چیز هم که انسان را از رسیدن به صبر و یقین باز می‌دارد شهوات و شبهات است. باید به تربیت به عنوان تغییر باورهای درونی نگاه کنیم و همه آنچه را که موجب از بین بردن درونی ما می‌شود و جلوی حرکت ما را می‌گیرد بشناسیم.»
استاد صدیقی افزود: « حضرت عمر فاروق -رضی‌الله عنه- فرمود: آرزو داشتم در کنار من انسان‌هایی مانند سعد ابن معاذ، سعد ابن ابی وقاص و عبدالرحمن ابن عوف می‌داشتم. او به توسعه نیروی انسانی فکر می‌کرد.»
قائم مقام دبیرکل جماعت در ادامه گفت: «در جامعه دینی ما، افرادی زیادی کار می‌کنند و ارزش کار کسی را کم نمی‌کنیم ولی بر این باور هستیم که با نگاهی جامع‌تر، خدمات بیشتری در قالب سمن‌ها به مردم ارایه دهیم. ما در وضعیتی زندگی نمی‌کنیم که کاری سخت‌تر از این وظیفه ما باشد. ما اکنون مخاطب جنگیدن و گروه‌هایی برانداز نیستیم؛ ما مخاطب کارهای فکری و فرهنگی و اخلاقی هستیم. در استراتژی ما آمده که انسان‌های خوبی برای خود، خانواده و جامعه‌مان باشیم و به جامعه خود کمک کنیم و این چیزی نیست که در انجام آن ضعف نشان دهیم.»
سعدالدین صدیقی در پایان سخنان خود تأکید کرد: «تربیت ما باید ذاتی باشد، یعنی اگر تنها هم باشیم باید وظیفه خود را به خوبی انجام دهیم. دین‌داری جمعی شاید ما را به این فکر ببرد که کار من باید با جمع باشد اما این نباید مسؤولیت فردی هر کسی را تحت‌الشعاع قرار دهد. باید حواسمان باشد در دادگاه الهی هر کدام از ما به تنهایی جواب دهیم.»
در ادامه این همایش مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و میزگردها برگزار شد؛ مولوی کریمزایی امام جمعه شهر ایرانشهر ایراد سخن کرد، مولوی عبدالرحیم رسولی‌زاده و مولوی تریز، استاد ایران‌نژاد و کزوری به ارایه درس و بحث پرداختند و برنامه‌های نشاط‌آوری همچون مسابقه و سرود و مشاعره نوجوانان اجرا شد.
اخوّت ایمانی
مولوی محمدیوسف ارباب، در بحثی در مورد اخوت ایمانی با اشاره به آیات قرانی و احادیث نبوی سخن گفت. وی با نقل جمله‌ای از حضرت علی -رضی‌الله عنه- تأکید کرد: «به دوستان و برادران خود توجه نمایید که آن‌ها سرمایه شما در دنیا و آخرت هستند. آیا مگر غیر از این است که اهل جهنم می‌گویند که ما شفاعت‌کننده و دوستی نداریم.»
وی با اشاره به روایتی که توصیه می‌کند به خاطر خداوند دوست‌تان را ملاقات کنید، اظهار داشت: «وقتی که دو نفر با شادمانی با همدیگر ملاقات نمودند، گناهان آن دو مانند برگ درخت می‌ریزد. دوستی و محبت ما فقط به خاطر خدا باشد. شیرینی ایمان را کسی می‌چشد که خدا و رسولش نزد او محبوب‌تر از هر چیزی باشد؛ یعنی از خدا و رسولش اطاعت کند، دیگر آن‌که شخص را به خاطر خدا دوست داشته باشد و دیگر آن‌که افتادن در کفر برایش سخت‌تر از افتادن در آتش باشد.»
وی افزود: «خداوند در روز قیامت ندا می‌دهد: کجا هستند کسانی که به خاطر خدا همدیگر را دوست داشته‌اند تا آن‌ها را زیر سایه عرش خود جای دهم. خداوند در کمک و همراهی بنده است مادامی که بنده در کمک به برادرش باشد.»
مولوی ارباب با اشاره به آیه ٩٦ سوره مریم که می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَـٰنُ وُدًّا ﴿مریم/٩٦﴾ «وقتی کسانی اهل ایمان و عمل صالح باشند خداوند میانشان دوستی ایجاد می‌کند.» بیان کرد: «نتیجه دوست داشتن برادر دینی، دوستی همه‌ی هستی با او است. میزان این دوستی به میزان ایمان است. از دو نفر که با همدیگر دوست هستند کسی که دوستش را بیشتر دوست دارد در نزد خدا برتر است. هر دوستی به غیر از دوستی به خاطر خدا تبدیل به دشمنی می‌شود. آنان که پیامبران و شهدا به حالشان غبطه می‌خورند که خیلی به خدا نزدیک هستند، آن‌ها بندگان خدا از سرزمین‌ها و قبایل مختلف هستند که رابطه قومی و مالی با هم ندارند اما به خاطر خداوند با همدیگر دوست هستند.»
آزادی
دکتر محتشمی، عضو شورای مرکزی جماعت، در بخشی از همایش از آزادی سخن گفت. وی آزادی را از جنبه‌های مختلف با قرائت‌های درونی مربوط به رهایی از غیر الله و مفهوم بیرونی به معنی آزادی‌های سیاسی مورد بحث نقرار داد.
وی در تعریف آزادی، تفاوت حقوقی یک انسان آزاد در مقابل برده، آزادی از رذایل اخلاقی، مبرّا بودن از عیب و نقص و دوری از علایق دنیوی را از جمله معانی و مفهوم آزادی برشمرد و از قول جان استوارت، میل آزادی را دور بودن از موانع دانست.
وی آزادی را نعمتی دانست که باید درست استفاده شود تا از آفات آن به دور باشیم. کسی آزادی بی‌مهار را تأیید نمی‌کند و این‌که آزادی بیکران متعلّق به خداوند است و انسان با توجه به بنده بودن، آزادی مقیّدی دارد.
وی آزادی را از دو منظر وسیله و هدف بودن مورد برّرسی قرار داد و هدف بودن آن را اصالت داد.
دکتر محتشمی در نسبت عدالت و آزادی، به دیدگاه سوسیالیست‌ها و لیبرال‌ها اشاره کرد و افزود: «دادن حق آزادی در واقع برقراری عدالت است زیرا عدالت فضیلت مستقلی نیست بلکه در حقیقت برقرار کردن مجموعه فضایل اخلاقی است. یعنی نمی‌توان به بهانه برقراری عدالت زور گفت، دروغگویی کرد و مردم را به بند کشید. نباید آزادی را محدود کرد بلکه باید روی فضایل اخلاقی کار کرد تا مردم جامعه آن‌ها را ارزش بدانند. آزادی مثبت و آزادی منفی وجود دارد. نوع منفی آن به رهایی از یک وضعیت و حقوق شخص اشاره دارد و آزادی مثبت به جایگزینی توانگری مثبتی به جای چیزی است که از دست داده می‌شود؛ در این صورت اهل فرهنگ باید به مردم غنا بخشند که سرمایه کافی در زمینه‌های مختلف داشته باشند.»
وی از دیدگاه جماعت دعوت و اصلاح آزادی را زیربنای توحید و اختیار دانست؛ چنانکه خداوند انسان را آزاد آفریده است که او را بندگی کند یا بندگی نکند. وی گفت: «انسان یا بنده طاغوت است یا هوای نفس را می‌پرستد و یا خدا را بندگی می‌کند. توحید در واقع انسان را از بندگی طاغوت و هوای نفس آزاد می‌کند.»
اهل کرامت
مولوی کریمزایی، امام جمعه شهرستان ایرانشهر نیز طی سخنانی با اشاره به اهل‌الذکر اظهار داشت: «عالم دین باید بیماری‌های مربوط به ارواح را درمان کند. برای این کار باید تخصص داشته باشد و عالم به کتاب و سنّت باشند. تفسیری از قرآن که تفسیر به رأی نباشد بلکه مبتنی بر قول رسول خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– و صحابه باشد. تعداد اهل کرامت قلیل است، کمترین تعداد مربوط به پیامبران است، سپس خلفای راشدین و صحابه، امامان مجتهد، جمعیت مسلمانان به نسبت کل مردم جهان و جمعیت هر مذهب؛ از این رو تعداد انسان‌های کریم کم است. از میان تنها سنگ میزان طلا بسیار کم است.»
وی به جوانان توصیه نمود: «فریب هر کسی را نخورید. کامیابی مسلمانان در پیروی از قرآن و سنّت است. تقوا پیشه شود تا نیازی به کنترل اجتماعی نباشد و فساد از بین برود. دیگر آن‌که اعتصمام به کتاب و سنّت عامل حرکت در صراط مستقیم است.»
وی ارزش انسان را به ایمان، عمل صالح و علم و اخلاق نیکو دانست، نه نسب و مال او که در این صورت او پاداش بزرگی در نزد خدا خواهد داشت.
وی با بیان این‌که «ما افتخار می‌کنیم که اهل علم ما اهل نماز باشد.» علاقه جوانان به مسجد و نماز را از برکت نظام جمهوری اسلامی دانست و افزود: «اما کمبودهایی هم مانند گرانی و بیکاری و تورّم وجود دارد و ما این را به مسؤولان گفته‌ایم. اکنون معیشت، زراعت و صنعت و تجارت در استان ما دچار مشکل است. آن‌ها موظّفند که مشکلات معیشتی مردم را حل کنند. دولت باید متوجه باشد که حق مردم را مطالبه می‌کنیم تا عمل کنند و تنها حرف نزنند و از اقدامات خوب نظام در تمامی سطوح تعریف و تمجید می‌کنیم. این کار مبنایی اسلامی دارد.»
اعتدال و میانه‌روی
در بخش دیگری از همایش، مولوی عبدالرحیم رسولی‌زاده، امام جمعه مسجد شیخین در مورد اعتدال و میانه‌روی سخنرانی کرد. وی بیان کرد: «مثال محسوسی که درباره اعتدال وجود دارد آن است که از طبّ یونانی تا طبّ امروز سخن بر سر این است که اگر اعتدال در بدن از بین برود، بیماری و مرگ ایجاد می‌شود. اگر اعتدال اخلاقی و عملی انسان در روح انسان هم از بین برود، مرگ روح رخ می‌دهد.»
وی افزود: «ملّتی که اعتدال داشته باشد، ملّت زنده‌ای است. امّت مسلمان بنا به فرموده قرآن، امّت وسط است. اعتدال این امّت از آنجا ثابت می‌شود که امّت‌های دیگر انبیا را خدا و فرزندان خدا می‌دانستند در حالی که از آن پیامبر اطاعت نمی‌کردند.
وی ادامه داد: «اعتدال عقیدتی امّت محمّد باعث می‌شد خودشان را فدای رسول خدا و امر او بنمایند، در حالی پیامبر بشر و بنده خدا بود. اعتدال عبادت در امّت مسلمان رهبانیت را ظلمی در حق بشر می‌داند و در میان دنیا و آخرت منافاتی وجود ندارد.»
مولوی رسولی‌زاده افزود: «وقتی رسول خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– بین دو کار اختیار داشت، آسان‌ترین کار را بر می‌گزید. در انفاق، در راه رفتن، در اخلاق، در صدا، در سخن گفتن و در لباس پوشیدن باید اعتدال وجود داشته باشد.»
هویّت ایرانی
عبدالغفور گردهانی، مسؤول معاونت دانشجویی جماعت در استان نیز در مورد هویّت ایرانی، هویت اهل‌سنت و نسبت جماعت با این دو سخن گفت.
وی در ابتدا به تعریف مفهوم هویّت پرداخت و گفت: «نگرش‌ها و روحیّات متمایزکننده یک نفر از دیگری، که یک فرایند دینامیک است که مرتّباً تغییر می‌کند. مؤلّفه‌هایی که در تغییر هویّت نقش دارند عبارتند از فرهنگ، سیاست، جغرافیا و تاریخ.»
وی هویّت را یک عنصر مرتبط به عصر مدرن دانست که با تقسیم کار و پیدایش گروه‌های اجتماعی نمود پیدا کرده است که عنصری جامعه‌شناختی است و به تربیت مربوط است.
گردهانی اظهار داشت: «هویّت اجتماعی هر کس، به خودانگاره عضویت هر کس در یک گروه خاص برمی‌گردد. هویّت ملی حس جمعی مردمان ایرانی متعلق به سرزمین‌های تاریخی ایران است که از نظر جغرافیایی و تاریخی تعریف می‌شود و از تصوّر رويارويی ميان ما يا خودی‌ها در برابر ديگران يا بيگانگان نشأت می‌گيرد. این هویّت دارای مؤلّفه‌هایی مانند اسلام، عقل مدرنیته، عقل یونانی، سنت‌های تاریخی ایرانی است. در هویّت ملّی باید نگاهمان به تنوّع و تفاوت و همبستگی جمعی و فردیت‌گرایی تیمی باشد و چسب شهروندی ما را به همدیگر بچسباند.»
وی افزود: «هویّت اهل‌سنت در واقع به یک جدایی تاریخی مرتبط به مواضع سیاسی، عقیدتی، کلامی، جغرافیایی، فقهی، نگاه به قرآن و سنت مربوط می‌شود. تنوع نژاد و زبان در درون اهل‌سنت علاوه بر هویّت مذهبی، هویّت‌‌های متنوّع قومی هم پدید آورده است.»
وی گفت: «جماعت دعوت و اصلاح در رسالت خود، حفظ اعتقادات و هویت اهل‌سنت را هدف دانسته است و در این راستا در زمینه‌های هویتی اهل سنت فعالیت و کار کرده است.»
گردهانی در پایان سخنانش افزود: «تربیت و آموزش اهل‌سنت، تلاش در جهت نهادینه کردن فعالیت جمعی و گروهی اهل سنت، اهتمام به بانوان، ارتقای جایگاه مساجد و نهادهای فرهنگی و اجتماعی، گسترش کار خیریه، مشارکت فرهنگی و سیاسی جهت احقاق حقوق اهل‌سنت، تلاش در جهت دگرپذیری و تعلّقات جهانی مسلمانان از جمله برخی از این اقدامات هویّت بخش جماعت بوده است.»
مسجد
مولوی عبدالرشید تریز هم طی سخنانی بزرگداشت مسجد را طبق فرموده قرآنی از تقوی قلوب دانست. وی گفت: «مسجد مظهر اخوت ایمانی و مساوات است که همه‌ی مردم را کنار همدیگر قرار می‌دهد. ملاک برتری ذاتی نیست بلکه اکتسابی است. تقوی و علم اگر دو فضلیت در نظر گرفته شوند هر دو اکتسابی هستند.»
وی افزود: «انتساب مسجد به پروردگار نشانه بلندمرتبه‌گی است و در آن جز خدا را نباید پرستید. ستمگرترین انسان‌ها هم کسانی هستند که مردم را از مسجد باز می‌دارند و در آخرت عذابی بزرگ دارند.»
مولوی تریز افزود: «مسجد نماد بارز یک جامعه اسلامی است، نیازهای مردم در این مکان رتق و فتق می‌شود. پیامبر خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– اسوه و الگوی ماست و باید ببینیم در زندگی خود چگونه‌کسی بوده است. او با دست خود مسجد را بنا کرده است و 27 برابر پاداش نماز خواندن در آن است. مسجد مرکز ذکر و آموزش مسلمانان است. ما امّتی هستیم که معجزه پیامبر خدا را که قرآن است مشاهده می‌کنیم. درِ مسجد باید همیشه به روی مردم باز باشد. در زمان پیامبر نزدیک به هشتاد نفر از فقرا در مسجد حضور داشتند. هیأت‌ها را در مسجد می‌پذیرفتند، ناهنجاری‌های جامعه در مسجد برطرف می‌شد. نصارای نجران در مسجد اسکان داده شدند و وقت نیایش رو به شرق می‌ایستادند و کسی متعرض آنان نمی‌شد و این نشانه تکثّر‌گرایی مسلمانان بود. حبشی‌ها در مسجد بودند و در آنجا بازی می‌کردند و پیامبر خدا به همراه حضرت عایشه آن‌ها را نگاه می‌کردند. مجاهدان در دل مسجد پرورش یافتند. مسجد خوابگاه بود. مسجد زندان هم بود زیرا ابن عثال در آنجا زندانی شد و پس از سه روز بر می‌گردد و مسلمان می‌شود. مسجد تالار عروسی و نکاح بود. مسجد بیمارستان بود و خیمه‌ی پرستاری حضرت سعد در آنجا بود.»
وی با بیان این‌که اگر مسجد حیات داشته باشد جامعه زنده می‌شود، افزود: «پیامبر خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– غنائم را در مسجد تقسیم می‌کردند. پیمان برادری و شعرخوانی در آنجا بود. مسجد نظم و بهداشت را آموزش می‌دهد. مسجد غرور را از بین می‌برد. مسجد مرکز دسترسی به حکّام است؛ مرکز مشاوره، مبارزه با جهل و فقر و صله رحم است. مسجد مرکز هدایت است. مساجد باید کتابخانه داشته باشد و مرکز درس باشد. مسجد باید نیازهای جامعه را برطرف نماید.»
مولوی تریز در پایان از این‌که امروزه زنان به طور کامل از مسجد حذف شده‌اند در حالی که در زمان پیامبر خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– این گونه نبود، ابراز نگرانی کرد.
مسؤولیت‌پذیری
فرزان خاموشی، مسؤول هیأت اجرایی جماعت در استان فارس نیز طی سخنانی در مورد مسؤولیت‌پذیری سخن گفت.
استاد خاموشی بحث خود را با جمله‌ای از ابن عطا سکندری آغاز کرد که: «اگر می‌خواهی قدر و منزلت خود را در نزد خدا بدانی، نگاه کن که خداوند تو را به چه کاری مشغول کرده است.»
وی اظهار داشت: «مسؤول کسی است که مورد سؤال قرار می‌گیرد و گفته شده مسؤولیت‌پذیری قابلیّت پذیرش، پاسخگویی و به‌عهده گرفتن کاری است. به عبارت دیگر مسؤولیت‌پذیری امری آگاهانه است که شخصی به اختیار آن را می‌پذیرد و یا رد می‌کند.»
وی افزود: «علم و اراده دو عامل در انتخاب مسؤولیت است. نظام هستی نظامی هدفمند است و هر چیزی به ایفای نقش خود مشغول است و بدترین چیز برای انسان آن است که هدفی در زندگی خود نداشته باشد. خداوند قسم یاد می‌کند از هر آنچه انسان‌ها و پیامبران انجام می‌دهند مورد سؤال قرار خواهند گرفت. از نعمت‌ها پرسش خواهد شد. خداوند از ما می‌پرسد «فاین تذهبون» یعنی مسیر زندگی شما چیست؟»
وی سه فاکتور شناخت هدف، راهکارهای رسیدن به هدف، استفاده درست از راهکارها را برای موفقیت لازم دانست.
خاموشی افزود: «انسان‌ها اهداف متعدّدی برای خود برگزیده‌اند، گروهی فقط می‌خواهند از لذّت‌های دنیا استفاده کنند و حیات چهارپایان داشته‌اند. گروه دیگر کارشان فساد و شرارت و بدخواهی دیگران است در حالی که گمان دارند بهترین هستند. اما رسالت و مسؤولیتی که خداوند برای اهل ایمان که اهل استجابت هستند خواسته است عبارت است از رابطه عبودیّت در برابر خداوند که فرمانبرداری با میل و رغبت درونی است؛ که با شناخت درستی صورت می‌گیرد و به همان میزان سعادتمند خواهیم شد. مسؤولیت دوم انجام دادن خیر بصورت عموم است که بر عدل و احسان استوار است، انسان نباید تلاش کسی را کوچک شمارد و با چوب تعمیم خدمات دیگران را بی‌ارزش کند. مسؤولیت سوم اهل ایمان جهاد به مفهوم گسترده آن و در حد توان است. در بحث جهاد نفس، تلاش در راه کسب علم، در جهت عمل به علم، جهاد در راه رساندن علم به دیگران و جهاد در صبر کردن به آن علم است. یکی از برترین جهاد‌ها دعوت و اصلاح جامعه است. ابن قیم بالاترین مقام بندگی را دعوت مردم بسوی خداوند می‌داند.»
وی در پایان، خودباوری و احساس نشاط درونی، ایجاد و افزایش حس قدرشناسی، ارتباط مناسبتر با دیگران، هدفمندی در زندگی و رشد و بالندگی انسان را از فواید مسؤولیت‌پذیری برشمرد.
کار جمعی
دکتر محمود خوردو از اعضای معاونت علمای مرکزی جماعت در مورد کار جمعی سخنرانی کرد.
وی با اشاره به آیه‌ای از قرآن که می‌فرماید: «و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتتفرقوا... فاصبحتم بنعمته اخوانا» اظهار داشت: «ارزشی که بین مسلمانان کمرنگ شده است برادری است. تنها دینی که رابطه مردم با همدیگر برادری است اسلام است، در حالی که در مسیحیت رابطه پدر فرزندی است. کدورت بین دو برادر پیش می‌آید اما تفرقه نباید رخ دهد..»
وی ادامه داد: «خداوند می‌فرماید دو طایفه از مؤمنان ممکن است با همدیگر بجنگند اما گروه سومی باید بیاید و صلح را برقرار کند و اگر گروهی نپذیرفت، حکم هم باید با حق همراه شده و با آن گروه دیگر بجنگد. مؤمنان با همدیگر برادر هستند اما یکی نیستند و هر کدام شخصیّت مستقلّی دارند و درگیری میان آن‌ها ممکن است اما ریسمان برادری نباید از بین برود. رویکرد مورد پذیرش، اعتصام به ریسمان الهی باشد و برادری حفظ شود. ضامن اعتصام بحبل الله و برادری وجود گروهی است که پاسدار برادری باشد و دعوت به خیر دهد و از منکر دوری ایجاد کند.»
وی افزود: «اختلافی مذموم است که باعث گسستن برادری شود. مردم در فهم و عمل به بینات دچار مشکل می‌شوند. راهکارهای از دست نرفتن برادری از نظر قرآن عبارتند از: مسخره نکردن، عیب‌جویی نکردن، یکدیگر را با القاب زشت مورد خطاب قرار ندادن، پرهیز از گمان‌های بد، غیبت نکردن و جاسوسی نکردن.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «پیامبر خدا –صلّی‌الله علیه و سلّم– هم از حسد، غضب و... پرهیز می‌دهد تا برادری حفظ شود. اگر غیر از این باشد آبرو و خون و مال مسلمانان مباح می‌شود.»
در ادامه همایش دو سخنرانی دیگر درباره زبان بلوچی توسط اساتید غلامحیدر کزوری و عبدالحمید ایران‌نژاد ارایه شد.
در نشست کار تیمی و گروهی، محمد انور امیری دبیر همایش ضمن ارایه نکاتی درباره ارایه کار تیمی به بخشی از فعالیت‌هایی که به صورت خیریه توسط جماعت، مؤسّسه صابرین و یاوران فرهنگ و اندیشه مکران اجرا شده است اشاره کرد و به عنوان یک فعالیت کارگاهی تیم‌هایی تشکیل و فعالیت‌هایی برنامه‌ریزی شد.
میزگرد کرامت انسانی
در روز دوم همایش نیز، میزگرد کرامت انسانی به مجری‌گری محمد انور امیری و با حضور کارشناسان غلامرضا اخوان کارشناس ارشد جامعه‌شناسی و مسؤول معاونت روابط عمومی جماعت در استان، دکتر رحیم‌بخش محتشمی عضو شورای مرکزی، دکتر داود زرّین‌پور استاد دانشگاه و دکتر یونس میریان محقّق و فعّال دینی برگزار شد و کارشناسان از دیدگاه‌های متنوّعی نکاتی را ارایه دادند.
در ابتدا دکتر میریان به بحث در مورد واژه کرامت در قرآن و فرهنگ لغات پرداخت و گفت: «واژه کرم، بزرگواری و بخشندگی معنی می‌دهد اما در زمینه‌های متفاوتی در قرآن به کار رفته است مانند: مقام کریم، کتاب کریم، رسول کریم، غنی کریم، رزق کریم، قول کریم، ملک کریم، زوج کریم و... آمده است.»
وی خلق، تسویه، ترکیب و تعدیل را از مظاهر کرامت دادن پروردگار به انسان دانستو تأکید کرد که انسان نیز به انسان هم باید اهل تکریم باشد.
دکتر زرّین‌پور به کرامت انسان از جهت قانون پرداخت و مبنای حقوق بشر را اومانیسم با گرایش لیبرالیسم و سکولاریسم دانست. وی گفت: «در این نگاه انسان‌محور، همه چیز و موجودی مستقل است و به هیچ قدرت ماورایی پاسخگو نیست. در حالی که در اسلام بالاترین وجود خداوند است و انسان موجودی متعالی و تابع خداوند است. لیبرالیسم با اندیشه‌های خویش مالکی، لذّت‌گرایی، نفی خالق و فرجام انکاری در تدوین منشور حقوق بشر سازمان ملل نقش داشته است. در این نگره بسیاری از مسائل اخلاقی رنگ می‌بازد. سکولاریسم هم باعث شده سازمان ملل هیچ اصلی در مورد گسترش دین نگذاشته است، هر کس به هر دینی که خواست می‌تواند وارد و خارج شود.
وی افزود: ««لقد کرمنا» دال بر کرامت ذاتی و «ان اکرمکم» دال بر کرامت اکتسابی است. اما آنچه که در دستورات اسلامی و حقوق بشر مشترک است عبارت است از: حق حیات، لغو شکنجه، حق دادخواهی، رعایت حریم خصوصی، آزادی انتخاب همسر، آزادی فطری افراد و مبارزه با بردگی، اصل برائت، آزادی انتخاب و ترک اقامتگاه، اصل قانونی بودن جرم و مجازات، آزادی ابراز نظر و تغییرآن، لغو تبعیض، امنیّت شخصی و اجتماعی، حق دادخواهی و رسیدگی به اتّهام در دادگاه صالحه، آزادی شرکت در مجامع و اتّحادیّه‌ها.»
زرّین‌پور افزود: «خداوند با عبارت «الّا بالحق» در مجازات قتل در واقع ترمزی برای پایمال نشدن کرامت انسان قرار می‌دهد. مقاصد شریعت هم در سطوح ضروریات و حاجیات و تحسینیات در واقع برای ارتقاء دادن کرامت انسان است.»
غلامرضا اخوان هم از منظر نظام حقوقی و با ذکر سه رویکرد نسبت به کرامت انسانی، بر ذاتی بودن کرامت انسانی تٲکید داشت و بر مبانی نظری کرامت ذاتی انسان به اختصار اشاره کرد و اظهار داشت: «در رویکرد دینی سنّتی و کلاسیک، انسان ذاتاً کرامت ندارد؛ بلکه دین و مذهب به او کرامت می‌بخشد؛ از این رو انسان‌ها به شهروندان درجات اول تا چهارم تقسیم می‌شوند. در رویکرد روشنفکری یا نواندیشی دینی گفته شده است در اسلام اصول ثابتی وجود دارد و برخی متغییر هستند، باید در روزگار ما زنگارها برداشته شوند. در این رویکرد انسان فعال دیده می‌شود. رویکرد سوم رویکرد حقوق بشری و سکولار است.»
وی کرامت انسانی را در قانون اساسی و سایر قوانین عادی بررسی کرد و در چارچوب سه رویکرد اشاره شده به تعارضات و راه‌های برون‌رفت از آن مطالبی بیان کرد.
اخوان در قسمتی از سخنان بر ابعاد حقوق شهروندی، ویژگی‌های شهروند خوب، آموزش شهروندی با اشاره به منشور حقوق شهروندی اشاره کرد.
وی ادامه داد: «در جامعه امروز بلوچستان متأسّفانه حقوق اجتماعی انسان با گرفتن جان کسی که سزاوار قتل نیست پایمال می‌شود. از این رو توجه و اجرایی شدن حقوق شهروندی باعث حفظ کرامت انسان می‌شود. باید حقوق و تکالیف در کنار همدیگر مطرح شوند. برای اعتراض نسبت به هر قانونی ولو تبعیض باید از مسیر قانونی پیش رفت. یک شهروند فعال کسی است که در فعّالیّت‌های عمومی مشارکت داشته باشد، حق آزادی بیان و انتقاد به روش مناسب داشته باشد و در مقابل اصلاح جامعه تلاش کند. باید در ابتکاراتی که از محیط زیست و حقوق بشر حمایت می‌کند نقش داشته باشیم.
دکتر محتشمی نیز در مورد معانی کرامت گفت: «موجود اکرم کسی است که رفع نیاز می‌کند؛ رفع نیازهای مادی و معنوی. خداوند با کرامت دادن او نیازهای او را تأمین کرده است. انسان به طور مطلق انسان را تکریم کرده است. نگاه جماعت دعوت و اصلاح همان نگاه اسلام است که شامل کرامت ذاتی و کرامت اکتسابی که استعدادهای خود را بیشتر شکوفا نموده است.»
وی افزود: «از جمله مبانی قرآنی در مورد کرامت دادن به انسان عبارتند از: کرامت در خلقت که خداوند پس از آن به خود آفرین می‌گوید. در اختیار و اراده دادن هم خداوند انسان را کرامت بخشیده است. خداوند هم با توانمندی‌های خاص بخشیدن به انسان، ارسال پیامبران به سوی او، دادن نعمت‌ها به انسان، بخشیدن مسؤولیت به انسان، در مبارزه با شرک و مظاهر آن که انسان تنها در برابر خداوند سر خم کند.»
در پایان همایش آقای امیری، دبیر همایش، از همه‌ی کسانی در برگزاری همایش نقش داشته‌اند تشکر و قدردانی نمود.
در حاشیه همایش مجموعه‌ای از کارهای سنّتی و دستی به نمایش گذاشته شد و از همه مسؤولان هیأت اجرایی استان با تقدیم لوح یادبود تقدیر و تشکر بعمل آمد و هدایایی نیز به فعّالان و برندگان مسابقه اجرا شده تقدیم شد.
نظرات